Rodzaje i zakres licencji zdjęć
Funkcjonują dwie podstawowe licencje:
- licencje niewyłączne – najczęstsze. Z jednego zdjęcia może korzystać wiele podmiotów;
- licencje wyłączne – zarezerwowane dla jednego klienta w uzgodnionym zakresie. Są one zwykle droższe.
Serwisy stockowe oferują modele Royalty-Free (RF) i Rights-Managed (RM). RF nie oznacza za darmo – po opłaceniu licencji możesz używać zdjęcia wielokrotnie w przewidzianych polach, bez każdorazowej dopłaty, ale nadal w określonym regulaminie, np. limity nakładu w druku, zakaz tworzenia znaków towarowych. Natomiast RM wiąże się z dokładnym opisem użycia: medium, czas, miejsce i branża są z góry wpisane do licencji, a każde nowe pole eksploatacji wymaga rozszerzenia.
Obok tego pojawia się podział na użycie komercyjne (reklama, materiały sprzedażowe) i redakcyjne (artykuły, newsy). Zdjęcia oznaczone jako “editorial only” nie nadają się do reklam, nawet jeśli opłacisz licencję, ponieważ brakuje w nich zgód na wizerunek lub znaki towarowe.
Wśród licencji spotkasz Creative Commons, czyli warianty z obowiązkowym podaniem autora (BY), zakazem modyfikacji (ND) albo zakazem użytku komercyjnego (NC). Są też obrazy w domenie publicznej i objęte deklaracją CC0, z których można korzystać swobodnie, choć zawsze warto podać źródło.
Zasady poprawnego wykorzystania licencji zdjęć
Najpierw dopasuj licencję do celu: jeśli zdjęcie ma trafić do kampanii, upewnij się, że licencja dopuszcza użycie komercyjne w danym kanale i kraju oraz obejmuje modyfikacje, np. kadr, kolor, nałożenie tekstu. Sprawdź prawa do wizerunku (model release) osób widocznych na fotografii oraz ewentualne zgody właścicieli obiektów/znaków (property release), ponieważ brak takich zgód często ogranicza zdjęcie do użytku redakcyjnego.
Zwróć też uwagę na atrybucję: w Creative Commons jest ona obowiązkowa; w licencjach komercyjnych zwykle nie, ale czasem jest wymagana forma oznaczenia. Jeśli tworzysz materiały na zlecenie, najlepiej kupować licencję bezpośrednio na podmiot końcowy. Przechowuj dowód nabycia (faktura, ID licencji, zrzut warunków z dnia zakupu) – to ułatwia wyjaśnienia po latach. Pamiętaj także o wyłączeniach z regulaminów stocków:
- zakaz sugerowania poparcia osoby dla marki,
- zakaz użycia w wrażliwych kontekstach (np. zdrowie, polityka) bez dodatkowych zgód,
- zakaz re-dystrybucji pliku jako zasobu do pobrania.
Dobrze dobrana licencja zdjęć pozwala korzystać ze zdjęcia tam, gdzie planujesz, a uważne zapoznanie się z warunkami oszczędza problemów związanych z dystrybucją.