Jak napisać scenariusz?

Co łączy ze sobą film oscarowy, brazylijski serial, przedstawienie teatralne i reklamę? Na pierwszy rzut trudno wskazać cechy wspólne. Niepodobne do siebie środki wyrazu, zróżnicowana gra aktorska i zupełnie inna grupa odbiorców. Jest jednak pewna wspólna cecha, bez której trudno sobie wyobrazić powstanie jakiejkolwiek produkcji. Mowa tutaj o scenariuszu, od którego wszystko się zaczyna i który w największej mierze odpowiada za sukces. Jak go napisać, aby był interesujący i przełożył się na popularność filmu, przedstawienia czy reklamy?

Jak zbudowany jest scenariusz?

Scenariusz to tekst literacki będący podstawą fabuły. Jego powstanie musi zacząć się od pomysłu – ogólnej koncepcji, którą w toku prac będzie można nasycić sytuacjami, bohaterami i dialogami. I choć pisaniem scenariuszy zajmują się scenarzyści, nic nie stoi na przeszkodzie, aby zrealizować to zadanie samodzielnie. Z pewnością będzie to ciekawa przygoda, która zapewni wiele satysfakcji, jeśli na końcu okaże się, że nasza idea trafiła w gusta odbiorców i pozwoliła na stworzenie czegoś interesującego. Niezależnie od tego, czy chcesz stworzyć reklamę produktu, czy też marzy Ci się własna etiuda filmowa lub teatralna, musisz poznać kolejne kroki, które pozwolą Ci napisać dobry scenariusz.

Jak napisać scenariusz krok po kroku?

Zacznij od pomysłu

Pierwszym a jednocześnie najważniejszym krokiem jest pomysł. Musisz się zastanowić, co chciałbyś przekazać przyszłym widzom. Historia, którą zechcesz im opowiedzieć może być autentyczna lub całkowicie fikcyjna. Niezależnie od tego, czy będzie cechował ją realizm, czy też będzie bazowała na fantastyce, warto poszukać ciekawych inspiracji. A tych na ogół nie brakuje w życiu codziennym. Warto pamiętać o tym, że nawet w zmieniających się czasach, człowiek i jego problemy w dużej mierze pozostają takie same. Relacje międzyludzkie i towarzyszące im emocje są na tyle uniwersalne, że mogą posłużyć za scenariusz w zasadzie każdej produkcji. Ważne jest, aby pomysł był interesujący i na tyle oryginalny, że pozwoli zyskać zainteresowanie widzów.

Pomyśl nad strukturą

Jeśli opracowałeś już ogólną koncepcję, musisz zastanowić się nad strukturą. Jak wiadomo, każde dzieło, zarówno literackie, jak i filmowe powinno mieć trójdzielną kompozycję ze wstępem, rozwinięciem i zakończeniem, a także punktem kulminacyjnym wplecionym w tok fabuły. Nie oznacza to jednak, że wszystkie filmy czy spektakle wyglądają tak samo. Kompozycję można bowiem kształtować dowolnie. Być może zechcesz zastosować retrospekcje, a może ciekawsze będzie dla Ciebie kompozycja szkatułkowa? Niezależnie od tego, na co się zdecydujesz, zachowaj spójność i jednolity tok narracji, a w ciekawy sposób przeprowadzisz widza przez swoją historię.

Zbuduj fabułę

Fabułę powieści, czyli mówiąc prościej całość przedstawionej historii tworzą wątki. Najważniejszym z nich jest wątek główny, który dotyczy bohaterów pierwszoplanowych. Oprócz niego w Twojej historii nie powinno także zabraknąć wątków pobocznych, czyli innych wydarzeń, składających się na całość. Mogą dotyczyć one bohaterów drugoplanowych, ale także losów postaci pierwszoplanowych, które nie mają bezpośredniego związku z najważniejszym tokiem akcji. O ile w reklamie produktu fabuła powinna być prosta i jednowątkowa, o tyle scenariusz filmu czy spektaklu teatralnego będzie wymagał znacznie więcej pomysłów.

Bardzo istotne jest także, aby w toku akcji pojawił się punkt kulminacyjny. Jest on najistotniejszy z punktu widzenia całej historii. To tutaj bohater poznaje poszukiwane rozwiązanie zagadki, podejmuje ważne działanie, mierzy się z przeszkodami. Od tego czasu rozpoczyna się też odmiana jego dalszych losów, a całość historii zmierza do zakończenia. Warto przemyśleć ten element, aby przez dłuższy czas trzymać widza w napięciu. Twórz emocje, rozwiązuj konflikty, a Twój scenariusz z pewnością będzie ciekawy.

Wykreuj bohaterów

Nie byłoby scenariusza, gdyby nie jego bohaterowie. Jest to kwestia, która należy bardzo dokładnie przemyśleć. Powinni być oni interesujący, choć niekoniecznie jednoznaczni. Choć większość scenariuszy bazuje na typowym zestawieniu krystalicznych postaci z czarnymi charakterami, wcale nie musi to być regułą. Tak jak w życiu, trudno o jednoznaczną kategoryzację, tak w scenariuszu może się ona wydawać nienaturalna. Lepiej postawić na bohaterów z krwi i kości z wewnętrznymi rozterkami i konfliktami. Będą oni wtedy bardziej wiarygodni, a jednocześnie ciekawski dla widza. Niech pokażą swoje różne oblicza lub przejdą metamorfozy.

Zadbaj o język

Bazą każdego scenariusza jest język. Opowiedz historię w taki sposób, aby była ona dla widza atrakcyjna. W tym celu określ preferowaną grupę odbiorców. Jeżeli reklama będzie przeznaczona dla młodych ludzi, nasyć dialogi swoich bohaterów współczesnym słownictwem. Jeśli przedstawienie ma zachwycić starszą publiczność, ostrożniej dobieraj środki językowe. To w jaki sposób będziesz mówić do swojego odbiorcy, wpłynie na jego postrzeganie całości.

Ogranicz długie monologi narratora na rzecz naturalnych rozmów miedzy bohaterami. Niech dialogi będą autentyczne, a opisy niezbyt rozbudowane. Pamiętaj, że w filmie, reklamie czy przedstawieniu możesz przemawiać do widza obrazami – ruchem, scenografią, lokalizacją. Nie zapomnij także zawrzeć w scenariuszu informacji o dźwiękach, które mogą bardzo ubogacić całość.

Posłuchaj krytyki

Nawet jeśli wydaje Ci się, że Twój scenariusz jest idealny, skorzystaj z możliwości konsultacji. Daj go do przeczytania innej osobie z prośbą o konstruktywną krytykę. Być może ktoś patrzący z zewnątrz wyłapie błędy i nielogiczności fabuły. Może zwróci uwagę na dialogi albo zaproponuje alternatywne rozwiązania. Scenariusz jest Twoim autorskim dziełem i nie ze wszystkim musisz się zgodzić, ważne jest jednak, abyś był otwarty na rozmowę i sugestie.

Jeśli marzy Ci się napisanie scenariusza – zrób to! Stwórz w głowie pomysł, włącz komputer i działaj. Nie bój się eksperymentować. Kreuj postacie, myśl o dialogach, komponuj fabułę, a być może już niedługo będziemy mogli podziwiać Twoje dzieło filmowe lub teatralne.